Ο όρος Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή περιλαμβάνει τις μεθόδους εκείνες που βοηθούν ένα ζευγάρι στην σύλληψη και επίτευξη της εγκυμοσύνης. Τέτοιες μέθοδοι είναι η παρακολούθηση ωορρηξίας και προγραμματισμένη επαφή, η σπερματέγχυση, και τέλος η εξωσωματική γονιμοποίηση.

Η διαδικασία του φυσικού κύκλου είναι απλή , γίνεται υπερηχογραφική παρακολούθηση του κυρίαρχου ωοθυλακίου που μεγαλώνει σε κάθε κύκλο της γυναίκας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι για ένα κύκλο 26-28 ημερών η παρακολούθηση ξεκινάει την 7η-8η ημέρα, από εκεί και πέρα ο συνδυασμός διαστάσεων ωοθυλακίου και ίσως και της μέτρησης της ορμόνης Ε2(οιστραδιόλη)  στο αίμα .Η πρόκληση της ωοθυλακιορηξίας πραγματοποιείται με υποδόρια ένεση ανθρώπινης χοριακής γοναδοτροπίνης(hcg) όταν το κυρίαρχο ωοθυλάκιο φτάσει σε συγκεκριμένο μέγεθος και εν συνεχεία προγραμματίζεται είτε η επαφή είτε η σπαρματέγχυση είτε η ωοληψία.

Τα πλεονεκτήματα της επιλογής του φυσικού κύκλου είναι οτι δεν απαιτείται χρήση ορμονών και η διαδικασία είναι λιγότερο χρονοβόρα και πιο φιλική για την ασθενή και σωματικά λιγότερο απαιτητική. Σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί επίσης και το οικονομικό κόστος που είναι σαφώς ελαττωμένο. Από έρευνες επίσης γίνεται αναφορά τόσο στην καλύτερη ποιότητα όσο και στην καλύτερη δεκτικότητα του ενδομητρίου προς τα έμβρυα, ενισχύοντας περισσότερο τα ποσοστά εμφύτευσης. Στα μειονεκτήματα βέβαια πρέπει να αναφέρουμε τα υψηλά ποσοστά ακύρωσης (εως 29%) λόγω πρόωρης ωορρηξίας.

Να πούμε λοιπόν συμπερασματικά  ότι ο φυσικός κύκλος  εφόσον γίνει προσεκτική επιλογή των γυναικών έχει εξαιρετικά αποτελέσματα και αποτελεί επίσης ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια των ειδικών, ειδικά σε γυναίκες που έχουν αντένδειξη στην χρήση ορμονών!!

Είναι η τοποθέτηση ομόλογου ή ετερόλογου(σπέρμα δότη) σπέρματος εντός της μήτρας μέσω ενός εύκαμπτου καθετήρα.Πριν την σπερματέγχυση το σπέρμα επεξεργάζεται(κινητά και μορφολογικά άρτια σπερματοζωάρια διαχωρίζονται από τα νεκρά,τα λευκοκύτταρα και το πλάσμα).Η σπερματέγχυση γίνεται σε χρονικό σημείο ώστε να υπάρχει ο καλύτερος δυνατός συγχρονισμός με την αναμενόμενη ωοθυλακιορηξία.

Γίνεται είτε σε φυσικό κύκλο είτε με ωοθηκική διέγερση.Επιλέγεται σε περιπτώσεις ήπιου ανδρικού παράγοντα,σε περιπτώσεις τραχηλικού παράγοντα αλλά και για την ανεξήγητη υπογονιμότητα.

Είναι η,υπο συνεχή υπερηχογραφικό έλεγχο,διακολπική λήψη των ωαρίων από τις ωοθήκες.Γίνεται σε ειδική αίθουσα την Μονάδας υπο άσηπτες συνθήκες,σε προγραμματισμένη ώρα,περίπου 35-36 ώρες μετά την ένεση hcg(ένεση πρόκλησης ωοθυλακιορηξίας).Τα ωοθυλάκια παρακεντώνται μέσω βελόνης που διαπερνά το τοίχωμα του κόλπου της γυναίκας.

Το ληφθέν υλικό παραλαμβάνεται από τον εμβρυολόγο ο οποίος θα πρέπει να εντοπίσει ωάρια και να τα τοποθετήσει σε κατάλληλο καλλιεργητικό υλικό.

Η ωοληψία είναι πρακτικά ανώδυνη αφού συνήθως γίνεται υπο ενδοφλέβια αναλγησία(μέθη) την οποία χορηγεί ο αναισθησιολόγος.Διαρκεί 20-30 λεπτά και ακολουθεί παραμονή της ασθενούς στην μονάδα για 30 λεπτα-1 ώρα για παρακολούθηση και ανάπαυση.

Τα φάρμακα που χορηγούνται είναι ανάλογα φυσικών ορμονών με σκοπό να δημιουργηθεί ένας φαρμακευτικά ελεγχόμενος γεννητικός κύκλος,ώστε:

• Να στρατολογηθούν και να ωριμάσουν πολλά ωοθυλάκια

• Να αποφευχθεί η άκαιρη ωοθυλακιορηξία και η απώλεια ωαρίων

• Να επιλεχθείη ιδανική στιγμή της ωοθυλακιορηξίας

• Να υποστηριχθεί κατάλληλα το εσωτερικό της μήτρας για να υποδεχθεί το έμβρυο

Οι εφεδρείες των ωοθηκών της γυναίκας στην εφηβεία υπολογίζονται στις 300.000-400.000 ωοθυλάκια από τα οποία ωριμάζουν μόνο τα 300-400 κατά την αναπαραγωγική περίοδο.Τα υπόλοιπα ωοθυλάκια που δεν θα ωριμάσουν θα υποστούν μια διαδικασία που λέγεται ΄΄ατρησία΄΄,μια εκφύλιση δηλαδή που συμβαίνει κατά τα αρχικά σταδια στρατολόγησης των ωοθυλακίων.Σ αυτήν την διαδικάσια παρεμβαίνουν τα φάρμακα της ωοθηκικής διέγερσης που χρησιμοποιούνται στα πρωτόκολλα και διασώζουν επιτρέποντας την ωρίμανσή τους τελικά ωοθυλάκια που ήταν προγραμματισμένα για ατρησία!

Συμπερασματικά, ΟΧΙ δεν μειώνονται οι εφεδρείες των ωοθηκών!!!

Πρόκειται για πρωτόκολλα φαρμακευτικής διέγερσης των ωοθηκών και πριν την εφαρμογή τους απαραίτητη προυπόθεση είναι η επίλυση οποιουδήποτε αιτίου ωοθηκικής δυσλειτουργίας.

Η επιλογή του πρωτοκόλλου γίνεται ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του κύκλου της κάθε γυναίκας,την ανταπόκριση των ωοθηκών της σε προηγούμενες προσπάθειες ,την ηλικία της και άλλους παράγοντες που αξιολογεί ο γυναικολόγος.Παρόλαυτα υπάρχει ευέλιξια ως προς την εφαρμογή τους και την εξατομικευμένη προσαρμογή σε κάθε γυναίκα.

Τα συνηθέστερα πρωτόκολλα είναι:

• Το μακρύ(long)

• Το βραχύ(short)

• Το πρωτόκολλο των ανταγωνιστών

Είναι το εργαστηριακό στάδιο αυτής της προσπάθειας.Μερικές ώρες μετά την ωοληψία ο εμβρυολόγος τοποθετεί συγκεκριμένο αριθμό ενεργοποιημένων σπερματοζωαρίων σε κατάλληλες συνθήκες καλλιέργειας μαζί με τα ωάρια.Στην κλασική εξωσωματική γονιμοποίηση δεν πραγματοποιείται άλλη παρέμβαση.Ακολουθούν 16-20 ώρες αναμονής και μετά γίνεται έλεγχος.Ο εμβρυολόγος παρατηρεί στο μικροσκόπιο και καταγράφει πόσα ωάρια έχουν γονιμοποιηθεί φυσιολογικά,τα απομονώνει και τα τοποθετεί πάλι σε καλλιέργεια και συνεχίζει ο έλεγχος της ομαλής εξελιξής τους για τις επόμενες 2-3 ημέρες.Αφού αξιολογηθούν τα έμβρυα θα μεταφερθούν στην μήτρα είτε την 2η-3η ημέρα είτε την 5η-6η ημέρα(στάδιο βλαστοκύστης).

Είναι η μεταφορά των εμβρύων στην κοιλότητα της μήτρας.Είναι ανώδυνη,δεν απαιτεί την χορήγηση αναλγησίας και διαρκεί περίπου 5-10 λεπτά.Πραγματοποιείται στην Μονάδα 2-3 ημέρες ή την 5η-6η ημέρα μετά την ωοληψία.Γίνεται με ένα εύκαμπτο καθετήρα ο οποίος προωθείται διακολπικά μέσω του τραχήλου στο εσωτερικό της μήτρας.

Όσον αφορά τον αριθμό των εμβρύων που θα μεταφερθούν η εθνική νομοθεσία ορίζει πως αυτός ο αριθμός δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 3 σε γυναικες κατω των 40 ετών και τα 4 σε γυναίκες ανω των 40 ετών.

Πρέπει να υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στην αύξηση των πιθανοτήτων επίτευξης εγκυμοσύνης και στην μείωση της πιθανότητας πολύδυμου κυήσεως.Διεθνώς υπάρχει η τάση μείωσης του αριθμού εμβρύων μεταφοράς στο 1 αφού η πολύδυμη κύηση θεωρείται πλέον παρενέργεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης και όχι σημαντικό επίτευγμα όπως παλαιότερα!  

Μετά την εμβρυομεταφορά η γυναίκα παραμένει 1 ώρα προληπτικά στην μονάδα και μετά λαμβάνει οδηγίες για τα φάρμακα καθώς και υπερηχογραφική εικόνα των εμβρύων που μεταφέρθηκαν  στην μήτρα.Συνήθως 13 μέρες μετα γίνεται μια μέτρηση β χοριακής γοναδοτροπίνης στο αίμα.

Τις ημέρες μετά την εμβρυομεταφορά καλό είναι να αποφεύγεται σωματική κόπωση,ψυχική ένταση και σεξουαλική επαφή.οι διατροφικές συνήθειες παραμένουν οι ίδιες.

Η σωστή εμβρυομεταφορά ολοκληρώνει και σφραγίζει την καλή πορεία της προσπάθειας!!!

Δεν είναι σπάνιο μετά από μια επιτυχημένη εξωσωματική γονιμοποίηση τα έμβρυα(καλής ποιότητας) να παραμείνουν στο εργαστήριο και να συντηρηθούν σε βαθειά κατάψυξη(-196 βαθμούς Κελσίου) σε ειδικούς χώρους του εμβρυολογικού εργαστηρίου με την κατάλληλη υποδομή για 5 έτη ή και περισσότερο.

Με την μέθοδο λοιπόν της κρυοσυντήρησης το ζευγάρι μπορεί να χρησιμοποιήσει τα κατεψυγμένα-κρυοσυντηρημένα έμβρυα για μια μελλοντική κύηση χωρίς να απαιτείται εκ νέου όλη η διαδικασία που προηγήθηκε,παρα μόνο παρακολούθηση και εμβρυομεταφορά.

Τα ποσοστά επιτυχίας κυήσεων με κρυοσυντηρημένα έμβρυα είναι διεθνώς λίγο χαμηλότερα από εκείνα με νωπά έμβρυα αλλά αν συνυπολογίσει κανείς τις κυήσεις που επιτυγχάνονται τελικά από μια μόνο ωοληψία,χρησιμοποιώντας την κρυοσυντήρηση,η μέθοδος αυτή είναι πολύ χρήσιμη αφού περιορίζει την οικονομική και ψυχολογική επιβάρυνση του ζευγαριου.

Είναι απόλυτα ασφαλής διαδικασία η κρυοσυντήρηση εμβρύων!Όλες οι σχετικές μελέτες σε νεογνά που γεννήθηκαν όντας αρχικά κρυοσυντηρημένα έμβρυα,αναφέρονται σε υγιή παιδιά και χωρίς καμία στατιστικώς σημαντική αύξηση των συγγενών ανωμαλιών.

Συμπερασματικά, η κρυοσυντήρηση των εμβρύων είναι ασφαλής και παρέχει στο ζευγάρι την δυνατότητα να τα χρησιμοποιήσει μελλοντικά!!