Περιεμμηνόπαυση ή κλιμακτήριος καλείται η περίοδος κατά την οποία οι γυναίκες μεταβαίνουν από την αναπαραγωγική περίοδο στην εμμηνόπαυση.Η μέση διάρκεια της περιόδου αυτής κυμαίνεται από 3 εως 8 χρόνια συμπεριλαμβανομένου και του πρώτου έτους από την τελευταία εμμηνορρυσία.Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι ένα ποσοστό 10% των γυναικών από την ηλικία των 30 ετών μπορούν να πλησιάζουν την περιεμμηνοπαυσιακή περίοδο.

Εμμηνόπαυση είναι η χρονική περίοδος κατά την οποία η γυναίκα παύει να έχει έμμηνο ρήση (περίοδο). Η εμμηνόπαυση εμφανίζεται φυσιολογικά περί τα 50 έτη. Μία γυναίκα για να θεωρηθεί ότι είναι σε εμμηνόπαυση,  πρέπει να περάσει ολόκληρο ημερολογιακό έτος δίχως έμμηνο ρύση. Βεβαίως υπάρχει και η έννοια της πρώιμης εμμηνόπαυσης όπου η έλευση της κλιμακτηρίου έρχεται ακόμα και σε ηλικία κάτω των 40 ετών. Δεν υπάρχει κάποιο προγνωστικό στοιχείο που να προβλέπει πότε αυτό το γεγονός θα λάβει χώρα. Η μέση ηλικία εμφάνισης είναι γύρω στα 50 χρόνια, αλλά μπορεί να αρχίσει σε οποιαδήποτε ηλικία μεταξύ 35 και 60 ετών.

• FSH(Ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη)

Χαρακτηριστική για την περιεμμηνόπαυση είναι η μονοφασική αύξηση της FSH η οποία και αντανακλά την ωριμότητα της γυναίκας

• Οιστραδιόλη

Παρουσιάζει σημαντική μείωση που αρχίζει 2 χρόνια πριν από την τελική εμμηνόπαυση και σταθεροποιειται 2 χρόνια μετά

• Αντιμυλλέριος ορμόνη

Είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα κοκκώδη κύτταρα των αρχέγονων ωοθυλακίων αλλά και από τα πρωτεύοντα,δευτερεύονται και ώριμα ωοθυλάκια.Θεωρείται ένας δείκτης πρόβλεψης του χρόνου εγκατάστασης της εμμηνόπαυσης χωρίς όμως ακρίβεια.Θα μπορούσε μα αποτελέσει έναν δείκτη μετάπτωσης στην εμμηνόπαυσης στα επόμενα 3-5 χρόνια εφόσον τα επιπεδά της κυμαίνονται κάτω από 92ng/ml.

• Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως
• Αγγειοκινητικά συμπτώματα

Συμπτώματα της εμμηνόπαυσης αποτελούν οι εξάψεις(γύρω από την κεφαλή,τον τράχηλο,τον θώρακα και την πλάτη), νυκτερινοί ιδρώτες, η δυσκολία να κοιμηθεί η γυναίκα.

• Επιδείνωση το προεμμηνορυσιακού συνδρόμου
• Επιτάχυνση της απώλειας της οστικής πυκνότητας
• Μηνορραγία

Ανωοθυλακιορρηκτικές αιμορραγίες ακανόνιστες,μεγάλης έντασης και μακράς διάρκειας παρατηρο΄θνται κατά την περιεμμηνόπαυση

• Κατάθλιψη και ψυχολογικό stress
• Κολπική ξηρότητα
• Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
• Συχνές ουρολοιμώξεις

• Σε πρώτη φάση προτείνουμε ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής εμπλουτισμένο με συμπληρώματα όπως βιταμίνη D,ασβέστιο και Ω3 λιπαρά οξέα.

• Η τακτική σωματική άσκηση,η διατήρηση του σωματικού βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα,η διακοπή του καπνίσματος και ο περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ και καφείνης παίζουν πολύ σημαντικο ρόλο!

• Τιμπολόνη.Ενα συνθετικό στεροειδές με μικτή ορμονική δράση(οιστρογονική,προγεστερονική και ήπια ανδρογονικη).Προτείνεται για την αντιμετώπιση των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων,την πρόληψη της οστεοπόρωσης και την βελτίωση της ουρογεννητικής ατροφίας

• Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης.Προτείνεται σε γυναίκες με έντονη συμπτωματολογία που δεν ανταποκρίνεται στα συντηρητικά μετρα

Η ΘΟΥ μπορεί να χορηγηθεί με κατάλληλα δισκία, αυτοκόλλητα, κρέμες ή σε μορφή κολπικής γέλη; ενώ μπορεί να λάβει διάφορες μορφές:

• Χορήγηση μόνο οιστρογόνων, για τις γυναίκες που δεν έχουν υποβληθεί σε υστερεκτομή

• Κυκλική συνδυασμένη θεραπεία – η οποία σποτελείται από ταυτόχρονη χορήγηση οιστρογόνου και προγεστερόνης και επαναφέρει την περίοδο

• Συνεχής συνδυασμός οιστρογόνου και προγεστερόνης, με αποτροπή εμφάνισης της περιόδουΟι γυναίκες με άθικτη μήτρα πρέπει να λαμβάνουν συνδυασμό οιστρογόνου και προγεστερόνης, ώστε να μην υφίσταται αυξημένος κίνδυνος καρκίνου του ενδομητρίου.

Εάν μια γυναίκα έχει υποβληθεί σε υστερεκτομή τότε η θεραπεία μπορεί να αποτελείται μόνο από οιστρογόνα.
Εάν έχει ήδη υποβληθεί σε κυκλική συνδυασμένη θεραπεία και φτάσει σε ηλικία 54 ετών ή δεν είχε περίοδο για 12 μήνες πριν από την έναρξη της HRT, θα πρέπει να ξεκινήσει τη συνεχή συνδυασμένη HRT για να αποφύγει τις τακτικές μηνιαίες αιμορραγίες.

Οι τρέχουσες συστάσεις προτείνουν τη χορήγηση τη χαμηλότερης δυνατής δοσολογίας ΘΟΥ για το συντομότερο δυνατό χρόνο ώστε να επιτυγχάνεται ο έλεγχος των κλινικών συμπτωμάτων.
Όλοι οι τύποι ΘΟΥ συνδέονται με μια μικρή αύξηση του κινδύνου καρκίνου του μαστού και μερικές θεραπείες αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου της μήτρας.
Μετά από πέντε χρόνια συνεχούς HRT υπάρχει αυξημένος κίνδυνος καρκίνου των ωοθηκών, με τις έρευνες να δείχνουν μία επιπλέον περίπτωση καρκίνου των ωοθηκών για κάθε 8.000 γυναίκες που λαμβάνουν ΘΟΥ κάθε χρόνο.
Ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού εξαρτάται από την ηλικία αλλά αυξάνεται με τη διάρκεια της θεραπείας.

Για παράδειγμα, μια γυναίκα ηλικίας 50 ετών παρουσιάζει 6,1% κίνδυνο να νοσήσει από καρκίνο του μαστού τα επόμενα 30 χρόνια.
Αν λάβει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης μόνο με οιστρογόνα για πέντε χρόνια, ο κίνδυνος είναι 6,28%.
Αν λάβει συνδυασμένη HRT (οιστρογόνο και προγεστερόνη) για τρία χρόνια, ο κίνδυνος αυξάνεται στο 6,4%.
Εάν τη λάβει για πέντε χρόνια, αυξάνεται στο 6,7%, και για 10 χρόνια στο 7,69%.

Υπάρχουν σημαντικά οφέλη της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης που πρέπει να αναφερθούν, συμπεριλαμβανομένης της ενίσχυσης των οστών, γεγονός που μειώνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης και καταγμάτων, αλλά αυτό συμβαίνει μόνο κατά τη διάρκεια της λήψης της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης.
Η ΘΟΥ μειώνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του εντέρου αλλά δεν προλαμβάνει καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικά επεισόδια ή άνοια ενώ δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για μακροπρόθεσμη προστασία κατά της οστεοπόρωσης.

Η θεραπεία μπορεί να μην είναι κατάλληλη για εσάς εάν υπάρχει προσωπικό ή κληρονομικό ιστορικό καρκίνου του μαστού, καρκίνου των ωοθηκών ή καρκίνου της μήτρας όπως και

• ιστορικό θρόμβωσης στο αίμα

• ιστορικό θρομβοφιλίας

• ιστορικό καρδιακής νόσου ή εγκεφαλικού επεισοδίου

• υψηλής αρτηριακής πίεσης (απαιτείται έλεγχος της αρτηριακής πίεσης πριν την έναρξη της θεραπείας)

• γνωστή ηπατική νόσο

Οι ορμόνες που χρησιμοποιούνται στη ΘΟΥ μπορεί να φέρουν ορισμένες παρενέργειες, οι οποίες περιλαμβάνουν:

• κατακράτηση υγρών

• φούσκωμα

• ευαισθησία στο στήθος ή πρήξιμο

• πονοκεφάλους

• δυσπεψία

Έχει προταθεί ότι η βραδεία μείωση της δόσης θεραπείας κατά τη διάρκεια μιας περιόδου μηνών μπορεί να συμβάλει στη μείωση της επιστροφής των εξάψεων, αλλά δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία που να το υποστηρίζουν.
Δυστυχώς, τα συμπτώματα θα επιστρέψουν αν αυτό είναι να γίνει, είτε η θεραπεία σταματήσει σταδιακά ή απότομα.

Οι γυναίκες που ασκούν φυσική δραστηρότητα μπορεί να υποφέρουν από λιγότερα συμπτώματα σε σχέση με γυναίκες που δε γυμνάζονται, επομένως το κολύμπι και το περπάτημα ή το τρέξιμο μπορεί να βοηθήσουν.
Η μείωση της πρόσληψης αλκοόλ και καφεΐνης μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εξάψεων. Μερικά φάρμακα με συνταγή από το γιατρό, όπως η κλονιδίνη και μερικά από τα αντικαταθλιπτικά, μπορούν επίσης να βοηθήσουν.

Υπάρχουν ορισμένες φυτικές ουσίες που μπορεί να βοηθήσουν σε κάποιες περιπτώσεις, ειδικά επειδή μπορεί να περιέχουν μικρές ποσότητες φυτικών οιστρογόνων – φυτοοιστρογόνων. Η αξία τους δεν έχει επιβεβαιωθεί ωστόσο επιστημονικά.
Το κόκκινο τριφύλλι, το dong quai, το νυχτολούλουδο και το ginseng είναι μεταξύ αυτών που έχουν χρησιμοποιηθεί, προφανώς με κάποια επιτυχία, αλλά πρέπει να λαμβάνονται σε συνεννόηση με έναν ενδοκρινολόγο ή γυναικολόγο, επειδή μπορεί να έχουν αρνητική επίδραση σε άλλα φάρμακα ή μπορεί να μην είναι κατάλληλα για κάποιες γυναίκες.

Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος για τον έλεγχο των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης και μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για την ποιότητα ζωής μιας γυναίκας ενώ οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι εάν χρησιμοποιηθεί σε βραχυπρόθεσμη βάση (όχι περισσότερο από πέντε έτη), τα οφέλη υπερτερούν των κινδύνων που μπορεί να παρουσιάζει η θεραπεία.

Θεραπεία ορμονικης υποκατάστασης, με λίγα λόγια, υπάρχει ένδειξη να χορηγείται σε γυναίκες που παρουσιάζουν πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια ή πρόωρη εμμηνόπαυση και όταν μιλάμε για πρόωρη εμμηνόπαυση, εννοούμε πριν τα 45.
Αυτές οι γυναίκες δικαιούνται θα λέγαμε να έχουν οιστρογόνα.
Σε γυναίκες μετά τα 50 θα δίναμε ΘΟΥ για ένα μάλλον μικρό χρονικό διάστημα, μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ψυχολογικές, ψυχιατρικές μερικές φορές διαταραχές που προκαλεί η εμμηνόπαυση.
Αυτές οι γυναίκες μπορεί να κλειστούν στον εαυτό τους, να γίνουν καταθλιπτικές, επιθετικές και αν αυτό διαγνωστεί ότι σχετίζεται με την εμμηνόπαυση, δεν υπάρχει άλλη θεραπεία παρά να πάρουν ΘΟΥ, με τους κινδύνους όμως που αναφέραμε ενώ μια θεραπεία με αντικαταθλιπτικά μπορεί να μη βοηθά ιδιαίτερα αν πρόκειται για θέμα ορμονικής φύσης.